{ พจนานุกรมราชบัณฑิตฮั่น & โรมัน }

{ พจนานุกรมราชบัณฑิตฮั่น }

พจนานุกรมนี้ถูกเขียนโดย ซือหม่าเซียน เพื่อเผยแพร่คำที่นิยมใช้ในแผ่นดินฮั่น

สำหรับชนนอกต่างทางตะวันตกที่มาเยือนแผ่นดินฮั่น เพื่อใช้ในการศึกษาภาษาฮั่น

                               
เข้าสู่ระบบ/ลงทะเบียน เพื่อดูภาพขนาดเต็ม

ต้าน = เป็นหน่วยของความจุที่ใช้ในแผ่นดินฮั่น โดยส่วนใหญ่มักจะนิยมใช้เป็นหน่วยในการตวงข้าวสารหรือเมล็ดธัญพืช และ เงินตอบแทนขุนนางบางตำแหน่งที่ใช้ข้าวสารหรือเมล็ดธัญพืชอื่นๆ แทนเงินเดือน

       1 ต้าน = 2 ซื่อโต่ว(20,000 มิลลิลิตร) (ข้าว 1 กระสอบมี 2000 เมล็ดข้าว)

       1 ซื่อโต่ว = 13.5 ชั่ง

       1 ต้าน = 27 ซื่อจิน (ธัญพืชอื่นๆ)

1 ลี้ = ครึ่งกิโลเมตร (500 เมตร) ( 1000 ลี้ เท่ากับ 500,000 เมตร )

                               
เข้าสู่ระบบ/ลงทะเบียน เพื่อดูภาพขนาดเต็ม

หน่วยเวลา = หน่วยนับเวลาชาวฮั่นจะใช้ กาน้ำรั่วนับ โดยใน 1 วันจะมี 100 เค่อ

    { 1 เค่อ เท่ากับ เวลาประมาณ 15 นาที }

ยามเวลา = สำหรับยามเวลาก่อนหน้านี้ใครที่ใช้ศัพท์สมัยใหม่ก็ไม่เป็นไรนะ ไหนๆ ก็จัดทำพจนานุกรมแล้ว ดังนั้นจึงขอใช้ศัพท์ตามสมัยฮั่นแล้วกันนะ

        ปัจจุบันมี 24 ชั่วโมง แต่ในสมัยฮั่นแบ่งเวลาออกเป็น 12 สือเฉิน (时辰)

                 1 สือเฉิน ในยุคปัจจุบันมีค่าเท่ากับ 2 ชั่วโมง

           子时辰 (จื่อสือเฉิน หรือ ยามจื่อ) เทียบเคียงกับเวลาปัจจุบันคือ ช่วงเวลาตั้งแต่ 23.00 - 01.00 น.
          丑时辰 (โฉ่วสือเฉิน หรือ ยามโฉ่ว) เทียบเคียงกับเวลาปัจจุบันคือ ช่วงเวลาตั้งแต่ 01.00 - 03.00 น.
           寅时辰 (หยินสือเฉิน หรือ ยามหยิน) เทียบเคียงกับเวลาปัจจุบันคือ ช่วงเวลาตั้งแต่ 03.00 - 05.00 น.
         卯时辰 (เหม่าสือเฉิน หรือ ยามเหม่า) เทียบเคียงกับเวลาปัจจุบันคือ ช่วงเวลาตั้งแต่ 05.00 - 07.00 น.
         辰时辰 (เฉินสือเฉิน หรือ ยามเฉิน) เทียบเคียงกับเวลาปัจจุบันคือ ช่วงเวลาตั้งแต่ 07.00 - 09.00 น.
        巳时辰 (ซื่อสือเฉิน หรือ ยามซื่อ) เทียบเคียงกับเวลาปัจจุบันคือ ช่วงเวลาตั้งแต่ 09.00 - 11.00 น.
        午时辰 (อู่สือเฉิน หรือ ยามอู่) เทียบเคียงกับเวลาปัจจุบันคือ ช่วงเวลาตั้งแต่ 11.00 - 13.00 น.
       未时辰 (เว่ยสือเฉิน หรือ ยามเว่ย) เทียบเคียงกับเวลาปัจจุบันคือ ช่วงเวลาตั้งแต่ 13.00 - 15.00 น.
       申时辰 (เซินสือเฉิน หรือ ยามเซิน) เทียบเคียงกับเวลาปัจจุบันคือ ช่วงเวลาตั้งแต่ 15.00 - 17.00 น.
       酉时辰 (โหย่วสือเฉิน หรือ ยามโหย่ว) เทียบเคียงกับเวลาปัจจุบันคือ ช่วงเวลาตั้งแต่ 17.00 - 19.00 น.
       戌时辰 (ซีว์สือเฉิน หรือ ยามซีว์) เทียบเคียงกับเวลาปัจจุบันคือ ช่วงเวลาตั้งแต่ 19.00 - 21.00 น.
      亥时辰 (ไห้สือเฉิน หรือ ยามไห้) เทียบเคียงกับเวลาปัจจุบันคือ ช่วงเวลาตั้งแต่ 21.00 - 23.00 น.
       半夜三更 (ปั้นเย่ซันเกิง) เป็นคำเรียกช่วงเวลาเที่ยงคืน]

                               
เข้าสู่ระบบ/ลงทะเบียน เพื่อดูภาพขนาดเต็ม

ชาวจีน - แผ่นดินจีน - ชนชาติจีน = ให้ถูกเปลี่ยนใช้คำต่อไปนี้แทน (หลุด 1 คำ -10 ชั่ง) ชาวฮั่น - แผ่นดินฮั่น - ชนชาติฮั่น

ประเทศจีน = ให้เปลี่ยนใช้คำต่อไปนี้แทน ต้าฮั่น

สำหรับบุรุษ: ฉัน ตัวฉัน ให้แทนด้วยคำว่า "ข้า" "ตัวข้า"

สำหรับสตรี: ให้ใช้ ชื่อเต็ม แทนสรรพนาม ฉัน ตัวฉัน ดิฉัน ในกรณีใครมีชื่อสองพยางค์ อาทิ จื่อฟู ก็ใช้สองพยางค์ ตามตัวอย่าง

   จื่อฟูทำความสะอาดตำหนักร่วมกับนางกำนัลคนอื่นๆ เฉกเช่นทุกวัน วันนี้เธอทำถุงหอมให้กับเหล่าสนมใหม่เพื่อคัดแยกกลิ่นที่แตกต่างกันให้กับบรรดาสนม ยามฝ่าบาทเสด็จไปหาจะได้กลิ่นที่หอมละมุนที่แตกต่างไม่น่าเบื่อพระทัย เมื่อหญิงสาวทำทุกอย่างจนเรียบร้อยก่อนจะเดินตรวจรางวัลที่เตรียมไว้ให้ทั้งสองผู้ผ่านการประกวดโคมไม้ไผ่อธิษฐาน หญิงสาวแจ้งผู้ดูแลม้าวังหลวงให้เตรียมตัวแจกจ่ายม้า เดี๋ยวเธอจะให้ทหารพามารับม้า

    เพิ่มเติมสตรีที่มีตำแหน่งทางสังคม: วูฮูหยิน / หลินเฟย

                ให้ใช้ชื่อตำแหน่งแทนคำว่า ฉัน ตัวฉัน ดิฉัน และ ชื่อเต็ม

คำเรียกแทนอีกฝ่าย ในกรณีพบเจอกันครั้งแรกไม่รู้จักหรือไม่สนิทกัน

      สำหรับบุรุษจะเรียกสตรี จากคำว่า เธอ แทนด้วยคำว่า "แม่นาง" "คุณหนู" "ฮูหยิน"

      สำหรับสตรีจะเรียกบุรุษ จากคำว่า เขา แทนด้วยคำว่า "คุณชาย"

      ใช้ได้ทั้งสองเพศ "ท่าน"

เหล่าฝู / เหล่าสิ่ว = เป็นคำเรียกของชายชราเรียกแทนตัวเองอย่างถ่อมตัว

ซือฟุ = คำเรียกอาจารย์ที่สอนสรรพวิชาศาสตร์เฉพาะ อาทิ วรยุทธ์ / ดนตรี / กวี อย่างใดอย่างหนึ่ง

เหล่าซือ = คำเรียกอาจารย์ที่สอนในหอบัณฑิต

ต้าเกอ = คำเรียกพี่ใหญ่ที่เคารพ พี่คนโต

อี๋เหนียง = คำเรียกอนุภรรยา

ฮูหยิน = คำเรียกภรรยาที่แต่งถูกต้องตามขนบธรรมเนียม

                               
เข้าสู่ระบบ/ลงทะเบียน เพื่อดูภาพขนาดเต็ม

- คำราชาศัพท์ -

หากเวลาเรียกองค์ฮ่องเต้ให้ใช้คำสรรพนามเฉพาะตัวพระองค์ --> ฝ่าบาท

หากเป็นชาวบ้านไร้การศึกษาจะเรียก "ฮ่องเต้"

เมื่อพบเจอพระพักตร์ฮ่องเต้จะคุกเข่า ประสานมือคำนับพร้อมกล่าวคำ "ถวายบังคมฝ่าบาท จงพระเจริญหมื่นๆ ปี หมื่นๆ ปี" จากนั้นรอฝ่าบาทตรัสคำอนุญาต "ตามสบาย" จึงจะลุกขึ้นยืนอย่างนอบน้อมได้

แม้มิได้พบเจอฮ่องเต้โดยตรง แต่หากพบเจอ "ราชโองการ" เปรียบเสมือนตัวแทนฮ่องเต้ แม้ราชโองการดังกล่าวจะไม่เกี่ยวกับตน แต่เมื่อขุนนางประกาศราชโองการ ผู้คนละแวกนั้นจะต้องคุกเข่าประสานมือน้อมรับราชโองการ

      หลังขุนนางผู้แทนประกาศราชโองการเสร็จสิ้นจึงกล่าวคำนับ "ถวายบังคมฝ่าบาท จงพระเจริญหมื่นๆ ปี หมื่นๆ ปี"

กรณีพบเจอ ฮองเฮา (หวงโฮ่ว) หรือ ฮองไทเฮา (หวงไท่โฮ่ว) หรือ ไทฮองไทเฮา (ไท่หวงไท่โฮ่ว)

     ถวายความเคารพเหมือนฮ่องเต้ แต่ต่างที่คำถวายความเคารพ "ถวายพระพร [..ชื่อตำแหน่ง...] ทรงพระเจริญพันๆ ปี พันๆ ปี"

     กรณีรัชสมัยฮ่องเต้องค์ใดที่ไม่มีเสด็จย่า ฮองไทเฮา จะนิยมใช้เรียกเพียง ไทเฮา เท่านั้น

กรณีพบเจอพระสนมฮ่องเต้

     ถวายความเคารพเช่นเดียวกัน แต่ต่าที่คำถวายและตัดคำจบประโยคเหลือเพียงชื่อตำแหน่ง "ถวายพระพร [...ชื่อตำแหน่งสนม...]"

"ข้ากระหม่อม" เป็นสรรพนามแทนตัวเองเมื่อพูดต่อหน้าพระพักตร์ฝ่าบาท หรือ ฮองเฮา และ ไทเฮา

"ทูล[..ชื่อตำแหน่ง..]" เป็นการกล่าวรายงานเวลามีสิ่งใดจะถวายต่อฮ่องเต้ หรือ ฮองเฮา และ ไทเฮา

                               
เข้าสู่ระบบ/ลงทะเบียน เพื่อดูภาพขนาดเต็ม

- คำสอนสตรีชาวฮั่น -

สามเชื่อฟัง = ก่อนออกเรือนพึงเชื่อฟังบิดา หลังออกเรือนพึงเชื่อฟังสามี สิ้นสามีพึงเชื่อฟังบุตร

สี่คุณธรรม = รูปโฉมงาม กิริยางาม วาจางาม รู้จักหน้าที่ของตน

{ พจนานุกรมราชบัณฑิตโรมัน }

พจนานุกรมนี้ถูกเขียนโดย กงสุลแห่งโรมนาม ไกอัส จูเลียส ซีซ่าร์เพื่อเผยแพร่คำที่นิยมใช้ในแผ่นดินโรมัน

อันเป็นศูนย์กลางการแลกเปลี่ยนที่ใหญ่ที่สุดในตะวันตก โดยเรียกกันว่า ปฏิทินจูเลียน อันเป็นคำผันความหมายมาจาก ปฏิทินแห่งจูเลียส

มีผลบังคับใช้ในปีถัดไปนับแต่ปฏิทินถือกำเนิดในวาระกงสุล ทำให้การนับปีของชาวโรมันเริ่มต้น ปีนี้เท่ากับ ปฏิทินจูเลียนปีที่ 14

                               
เข้าสู่ระบบ/ลงทะเบียน เพื่อดูภาพขนาดเต็ม

เรียนรู้เกี่ยวกับ วัน / เดือน / ปี

สำหรับปฏิทินการนับวัน แม้จะอิงจากปฏิทินจริง แต่ในเดือนไหนที่มีวันเกินตามปฏิทินโรมันให้ถือว่าวันนั้นเป็นช่วงเวลาพิเศษ

โดยปฏิทินที่จะอ้างอิงนั้น คือ ปฏิทินโรมันก่อน 45 ปีก่อนคริสตกาล

(ยุคสมัยก่อนซีซ่าร์ ด้วยหลัง 45 ปีก่อนคริสตกาลจะเป็นปฏิทินยุคหลังซีซ่าร์ ใกล้เคียงกับปัจจุบัน)

ชื่อเดือน - จำนวนวันของเดือนนั้น

Januarius (Ianuarius-January) - เดือนแจนยูอารีนัส (มกราคม) - 29 วัน

Februarius - เดือนเฟบรูอารีนัส (กุมภาพันธ์) - 28 วัน (บางปีอาจมีน้อยกว่า)

Martius (March) - เดือนมาร์ติอุส (มีนาคม) - 31 วัน

Aprilis (April) - เดือนเอพริลิส (เมษายน) - 29 วัน

Maius (May) - เดือนเมอุส (พฤษภาคม) - 31 วัน

Junius (Iunius-June) - เดือนจูนิอุส (มิถุนายน) - 29 วัน

Quintilis (July) - เดือนควินติลิส (กรกฎาคม) - 31 วัน

Sextilis (August) - เดือนซิกซ์ตีลิส (สิงหาคม) - 29 วัน

September - เดือนกันยายน - 29 วัน

October - เดือนตุลาคม - 31 วัน

November - เดือนพฤศจิกายน - 29 วัน

December - เดือนธันวาคม - 29 วัน